Νεάπολη
Η Νεάπολη, ιστορική έδρα του Δήμου, βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα του Νομού Λασιθίου, στο κέντρο της Κοιλάδας (Σκάφης) γύρω από την οποία εκτείνεται το επονομαζόμενο Απάνω Μεραμπέλλο, και απέχει 14 km από την πόλη του Αγίου Νικολάου. Είναι έδρα της Ι. Μ. Πέτρας και Χερρονήσου και του Πρωτοδικείου Λασιθίου.
Είναι γεμάτη Ναούς οικοδομημένους από τον 17ο μέχρι τον 20ο αιώνα, παλιά αρχοντικά, γραφικά σοκάκια και καλοδιατηρημένες οθωμανικές κρήνες. Η Κεντρική πλατεία με τον Δημοτικό κήπο, τα νεοκλασικά κτίρια που την περιβάλλουν και τον επιβλητικό Καθεδρικό Ναό της Μεγάλης Παναγίας δημιουργούν το αισθητικά άρτιο και ιδιαίτερα ευχάριστο και φιλόξενο κέντρο της πόλης.
Η Νεάπολη και η ευρύτερη περιοχή της φημίζεται για τις πολιτιστικές, και αθλητικές εκδηλώσεις που οργανώνονται εκεί σε όλη τη διάρκεια του έτους. Ιδιαίτερα γνωστές και δημοφιλείς είναι οι εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται στην Κεντρική Πλατεία της Νεάπολης, με αποκορύφωμα τις εορταστικές εκδηλώσεις του 15-Αυγούστου.
Στη νότια πτέρυγα του Παλαιού Γυμνασίου της Νεάπολης (έτος ίδρυσης 1882), στεγάζεται το Λαογραφικό μουσείο (έτος ίδρυσης 1979), ενώ στη βόρεια πτέρυγα η Αρχαιολογική Συλλογή (Μουσείο) της Νεάπολης (έτος ίδρυσης 1935).
Η γύρω περιοχή είναι γεμάτη μοναστήρια και εκκλησίες. Σπουδαίο ιστορικό μνημείο είναι το Φραγκισκανικό μοναστήρι στην περιοχή «Φραρώ», καθώς και σε απόσταση 2 km ανατολικά ο χώρος της αρχαίας πόλης Δρήρου (1200-200 π. Χ.).
Μοναδικό οικιστικό σύνολο αποτελούν τα λεγόμενα Μετόχια της Νεάπολης που βρίσκονται Β.Α. της πόλης, σε αναλλοίωτο μέχρι σήμερα φυσικό περιβάλλον σπάνιας ομορφιάς, μιας και οι επεμβάσεις που έχει δεχθεί είναι ελάχιστες. Πρόκειται για 20 οικισμούς με πρόσβαση στο επαρχιακό οδικό δίκτυο, οι μεγαλύτεροι από τους οποίους είναι ο Νοφαλιάς και οι Κουρούνες.
Χρήσιμες πληροφορίες
20′ απ΄τον Άγιο Νικόλαο
25′ απ’ την Ελούντα
Αγαπημένο
Πολιτισμός
Λαογραφικό Μουσείο Νεάπολης
Το μουσείο στεγάζεται στο παλαιό Γυμνάσιο Νεάπολης, ενός ιστορικού κτηρίου του 1870. Ιδρύθηκε το 1979 από δωρεές και στα εκθέματά του περιλαμβάνονται εικόνες, ξυλόγλυπτα, οικιακά σκεύη, κ.α. δίνοντας τη δυνατότητα στον επισκέπτη να σχηματίσει μια πλήρη εικόνα της ζωής του Μιραμπέλλου από τον 19ο αι. και έπειτα.
Διεύθυνση: Πλατεία Ελ. Βενιζέλου, Νεάπολη
Ωράριο λειτουργίας: Θερινοί μήνες, καθημερινά 10.00-13.00 & 18.00-21.00
Χειμερινοί μήνες, Τηλέφωνο επικοινωνίας 6973217583, 6973966424
Πολιτισμός
Αρχαιολογική Συλλογή Νεαπόλεως
Στις συλλογές περιλαμβάνονται: Ευρήματα ανασκαφικής έρευνας της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής στην Ελούντα (1937), Ευρήματα ανασκαφικής έρευνας της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής στα Ελληνικά (1937), Ευρήματα ανασκαφικής έρευνας της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής στη Δρήρο (1937), Ευρήματα ανασκαφικής έρευνας του Εμμ. Μαυροειδή σε Υστερομινωικό τάφο Τουρλωτής Σητείας, Ευρήματα ανασκαφικής έρευνας του Εμμ. Μαυροειδή σε τάφο του Καλού Χωριού (αρχ. Ιστρώνα). Ελληνιστικών χρόνων, Ευρήματα από περισυλλογές σε διάφορες περιοχές του Μεραμβέλλου και από παραδόσεις, Αρχαιότητες προερχόμενες από τον Άγιο Νικόλαο (αρχαία Λατώ προς Καμάρα) και άλλες περιοχές του νομού, από συγκέντρωση από τις Ιταλικές δυνάμεις κατοχής, Νομισματική Συλλογή, από παραδόσεις.
Διεύθυνση: Πλατεία Ελ. Βενιζέλου, Νεάπολη
Ωράριο λειτουργίας: 9.00-16.00
Θρησκευτικά μνημεία
Μεγάλη Παναγία
Ο μητροπολιτικός ναός, ο αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου, υψώνεται μεγαλοπρεπής στο βόρειο άκρο της κεντρικής πλατείας της Νεάπολης. Η ανέγερσή του στο γύρισμα του 19ου προς τον 20ο αι. διήρκεσε πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα λόγω των οικονομικών δυσχερειών της εποχής. Είχε θεμελιωθεί το έτος 1889, ενω εγκαινιάστηκε το 1927. Ο ναός ανήκει στον τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλο. Το κατώτερο τμήμα του είναι κατασκευασμένο με λαξευτή λιθοδομή από γκρίζο ντόπιο μάρμαρο, όπως και το σύνολο των ανοιγμάτων του. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο του αλλά και οι αγιογραφίες στο εσωτερικό ανήκουν στην περίοδο 1962-1965.
Μονή Φραρώ
Καθολικό Μοναστήρι του Τάγματος των Φραγκισκανών μοναχών, από το οποίο διασώζεται το μισοερειπωμένο καθολικό του, αφιερωμένο στον Άγιο Αντώνιο. Η ίδρυσή του ανάγεται πριν το β΄ μισό του 14ου αιώνα, όταν μοναχός σε αυτό ήταν ο Πέτρος Φιλάγρης, μετέπειτα πάπας Αλέξανδρος Ε΄.
Μεταμόρφωση του Σωτήρος
Ο δίκλιτος Ναός βρίσκεται στο κοιμητήριο της Νεάπολης και είναι αφιερωμένος στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος και τους Αγίους Πάντες. Αρχικά ο ναός ήταν τρίκλιτος, αλλά σήμερα το νότιο κλίτος έχει καταστραφεί. Οι τοιχογραφίες χρονολογούνται στα τέλη του 13ου και τις αρχές του 14ου αιώνα με σημαντικότερη την απεικόνιση του θηλασμού της Παναγίας από την Αγία Άννα.
